Lessen XXI-ste eeuw

Dit initiatief biedt een unieke gelegenheid om over de grenzen van de vakdisciplines heen de horizon te verruimen en het aspect algemene vorming aan de universiteit gestalte te geven.
Elk jaar komen andere thema's aan bod die vanuit diverse invalshoeken worden benaderd.

28.10.2024 | Hoop aan de Alzheimer horizon 

Bart De Strooper (Leuven Breininstituut)

Het Alzheimer onderzoek maakt op dit ogenblik belangrijke vorderingen. De les zal uitleggen hoe we daar geraakt zijn, wat de implicaties zijn voor patiënten en wat er nodig is om deze ziekte onder controle te krijgen.

4.11.2024 | nul verkeersdoden: utopie of Realistisch doel? 

Stijn Daniels (Leuven Instituut voor Mobiliteit)

In dit college gaat het over veiligheid in het verkeer, iets waar iedereen mee te maken heeft. We vragen ons af hoe het komt dat er nog zoveel verkeersdoden vallen en wat we daaraan kunnen doen. Kunnen we ervoor zorgen dat mensen zich steeds veilig gedragen? Zullen zelfrijdende auto's de wereld veiliger maken? We staan ook stil bij de nauwe band die er is tussen verkeersveiligheid en ons denken over mobiliteit in het algemeen.

18.11.2024 | Het succes van het Leuvense Drietalencollege: het MIT van de 16de eeuw?

Raf Van Rooy (LECTIO)

Op 9 december 1425 werd de Universiteit van Leuven opgericht, en in 1432 kreeg het een theologische faculteit. In 1517 werd, naar een idee van Erasmus, het Collegium Trilingue opgericht voor gratis onderwijs in Latijn, Grieks en Hebreeuws, wat de theologie en de wetenschappelijke methode vernieuwde. Dit college bevorderde kritische wetenschap, met invloedrijke studenten als Mercator en wellicht Vesalius. De les behandelt de geschiedenis en wetenschappelijke impact van het Trilingue, met het MIT als spiegel.

25.11.2024 | 3D printen van polymeren, metalen en technische keramieken: hype of revolutie? 

Brecht Van Hooreweder (Leuven Instituut voor Additive Manufacturing)

Hebben we binnenkort allemaal een 3D-printer thuis? Gaat het 3D-printen de klassieke productieprocessen in de toekomst vervangen? Lopen we binnenkort allemaal rond met op maat gemaakte 3D-geprinte implantaten? En zal KU Leuven een pioniersrol blijven spelen in dit snel groeiende onderzoeksdomein? Deze les schets een beeld van de basisprincipes van het 3D-printen, en gaat daarna dieper in op de nieuwste innovaties en bijhorende uitdagingen.

2.12.2024 | De fysica van het leven en voor het leven

Christian Maes

De les geeft een inleiding tot een internationaal bloeiend interdisciplinair domein waarin biologisch functioneren wordt onderzocht met de methodes en concepten van mechanica, kanstheorie en thermodynamica.  Daar gaan fysici op zoek naar de principes van levensprocessen. Hoe bepalen de wetten van de fysica mee hoe Leven kan zijn en werken (zelfs op andere planeten), en welke nieuwe fysica is nodig?

9.12.2024 | Preventie van foltering en onmenselijke of degraderende behandeling of bestraffing

Tom Daems 

Preventieve organen zoals het Europees Comité voor de Preventie van Foltering (CPT) en de VN-Subcommissie voor de Preventie van Foltering (SPT) hebben vrije toegang tot plaatsen van detentie. Het geeft hen een unieke inkijk in een wereld die doorgaans verborgen blijft. Bevindingen en aanbevelingen worden neergeschreven in rapporten die overgemaakt worden aan de lidstaten en de basis vormen voor een voortdurende dialoog. In deze les blikken we terug op een halve eeuw folterpreventie: wat hebben we bereikt en waar liggen de uitdagingen?

16.12.2024 | Krijgen we kanker de wereld uit?

Johan Swinnen (Leuven Kankerinstituut)

In 1971 verklaarde president Nixon de ‘war on cancer’. Nu meer dan 50 jaar later blijkt kanker meer voor te komen dan ooit. Hebben wetenschappers dan gefaald? Of heeft het monster meer koppen dan we dachten? In deze les blikken we terug op de lange weg die het kankeronderzoek heeft afgelegd en kijken we vooruit naar hoe nieuwe technologische ontwikkelingen de geheimen van kanker blootleggen. We evalueren of immunotherapie nu het ultieme wapen tegen kanker is en speculeren of we kanker ooit de wereld uit krijgen.

10.02.2025 | Stichtingsdocumenten en collegenotities: over wat officieel en in de praktijk werd gedoceerd aan de oude Leuvense universiteit

Violet Soen en Wouter Druwé (LECTIO)

Vanaf haar oprichting in 1425 was de Leuvense universiteit een centrum voor innovatie. Professoren gaven er les, begeleidden dissertaties en publiceerden geleerde traktaten. Ook bij het beleid waren ze betrokken. Gebaseerd op lopend onderzoek van KU Leuven Instituut LECTIO naar studentennotities, dissertatiebladen en netwerken staat de wisselwerking centraal tussen onderwijspraktijk en intellectueel debat in de theologie en de rechten.

17.02.2025 | Service learning: de samenleving als klaslokaal

Nicolas Standaert

Service-learning is een innovatieve onderwijscultuur die de samenleving als derde klaslokaal neemt, naast de aula en de digitale ruimte. Studenten dienen de maatschappij door zich te engageren voor een bepaalde gemeenschap, ze reflecteren over hun ervaringen, en leren niet alleen bij op academisch maar ook op persoonlijk en maatschappelijk vlak. Dit waarden-vol onderwijs is gericht op de vorming van studenten als burgers in de wereld, niet enkel als ‘professionals’.

24.02.2025 | Van radicaal naar classic: Fase van Anne Teresa De Keersmaeker / Rosas meer dan veertig jaar later

Rudi Laermans  (i.s.m. STUK – Danserfgoed)

'Fase’ (1982) van Anne Teresa De Keersmaeker stond mee aan de wieg van ‘de Vlaamse dansgolf’ en blijft een exemplarisch werk binnen het oeuvre van Rosas door de combinatie van alledaags aandoende bewegingen en de doordachte verhouding met de muziek. Aan de hand van enkele videofragmenten verduidelijken we eerst de belangrijkste kenmerken van deze vierdelige choreografie op muziek van Steve Reich, zoals het spelen met herhaling en verschil binnen een begrensd bewegingsregister. Aansluitend situeren we ‘Fase’ binnen het toenmalige veld van de hedendaagse dans (met de tegenstelling tussen Amerikaans formalisme en Duits danstheater) en de bredere context van de zich aankondigende postmoderne cultuur. We ronden af met enkele tentatieve antwoorden op de vraag waarom ‘Fase’, dat bij de première in 1982 als radicaal werd onthaald, uitgroeide tot een klassieker die nog altijd grote publieke bijval geniet.

3.03.2025 | Een rijks-, katholieke of helemaal geen universiteit in Leuven? Omwentelingen in het universitaire landschap tussen 1815 en 1835

Pieter Dhondt

Na de inlijving van de Zuidelijke Nederlanden in de nieuwe Franse Republiek lag de opheffing van de oude Leuvense universiteit in 1797, als één van de bolwerken van het ancien régime, in lijn met de verwachtingen. Zowel na de nederlaag van Napoleon als na de onafhankelijkheid van België lagen de ontwikkelingen in het universitaire landschap evenwel veel minder voor de hand. De ‘heroprichting’ van een katholieke universiteit in Leuven in 1834 was dan ook allerminst evident …

10.03.2025 | American dreams: contacten tussen Leuvense en Amerikaanse studenten en professoren in de 19de en vroege 20ste eeuw

Kaat Wils en Christiaan Aart Engberts 

De periode na de Tweede Wereldoorlog wordt gewoonlijk gezien als het startpunt van de ‘Amerikanisering’ van Europese universiteiten. Nochtans zijn academische contacten met de Verenigde Staten al veel ouder. In dit college gaan we in op verschillende types contacten en uitwisselingen tussen de Leuvense universiteit en Amerikaanse studenten en onderzoekers sinds het midden van de 19de eeuw. We staan stil bij hun wetenschappelijke, sociale, politieke en religieuze betekenis.

17.03.2025 | De splitsing van de Leuvense Universiteit

Mark Derez

Wat begon als de zoveelste taalkwestie in het vertrouwde Belgische conflict tussen een dominante  en een niet-dominante taal, draaide uit op de splitsing van de Leuvense universiteit. In de achtergrond speelden de democratisering van het onderwijs, de universitaire expansie en de studentencontestatie wereldwijd. De splitsing werd een win-winsituatie voor beide partijen, Louvain la Neuve en Louvain la Veuve,  die voortaan als zusteruniversiteiten elk hun weg gingen.

24.03.2025 | Krapte op de arbeidsmarkt: prognoses, uitdagingen en de rol van universitaire vorming

Sarah Van Steenkiste

In de populaire pers vinden we de voorbije paar jaar geregeld noodkreten over oningevulde vacatures en een tekort aan werkenden. Hoe is de arbeidsmarkt hierin verzeild geraakt en wat verwachten we naar de toekomst toe? Wat is het verschil tussen kwantitatieve en kwalitatieve krapte en welke uitdagingen stelt ons dit? Wat is de rol van scholing, levenslang leren en universitaire vorming hierbij?

31.03.2025 | De innovatieve rol van onze universiteit

Koen Debackere

Tijdens deze les gaan we dieper in op de rol en bijdrage van de universiteit tot maatschappelijke en economische innovatie. Vanuit wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd aan de universiteit worden dagelijks inzichten ontwikkeld die relevante maatschappelijke en economische meerwaarde kunnen creëren. Tijdens deze lezing gaan we in op de inzichten uit drie decennia wetenschappelijk onderzoek over kennisoverdracht tussen universiteit en maatschappij, evenals de instrumenten en hefbomen die daarbij gehanteerd worden, met oog voor kwaliteit en integriteit.

Deze opleiding wordt georganiseerd door het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte KU Leuven i.s.m. PUC - KU Leuven Continue.

• De lessen gaan door op 23 en 30 oktober, 6, 13, 20 en 27 november, 4, 11 en 18 december 2023, 12, 19 en 26 februari, 4, 11 en 18 maart 2024
• Telkens van 19.30 tot 21.30 uur
• Deze lessenreeks volgen kan enkel online:
  • Om de lessen thuis te volgen, dan kan je gebruik maken van de livestream (pincode: 622348). Bij technische problemen met de livestream kan het helpen om je scherm te vernieuwen (CTRL + 5).
  • Tijdens de lessen kun je nog steeds vragen stellen aan de docent. Vragen kunnen gesteld worden via PollEverywhere.
  • De video-opname van de les wordt ook achteraf op de website ter beschikking gesteld.

Deze opleiding wordt georganiseerd door het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte KU Leuven i.s.m. PUC - KU Leuven Continue.